Wat is syfilis?

Syfilis is een eeuwenoude en complexe seksueel overdraagbare aandoening. Het vormt wereldwijd nog altijd een groot gezondheidsprobleem. Deze bacteriële infectie, veroorzaakt door treponema pallidum, kent verschillende stadia van progressie en kan ernstige gevolgen hebben wanneer het onbehandeld blijft. Hoewel de moderne geneeskunde effectieve behandelingen biedt, blijft de impact van syfilis een aandachtspunt voor de volksgezondheid.

Hoe wordt syfilis doorgegeven?

Syfilis kan worden doorgegeven voordat iemand klachten ervaart en zelfs door mensen die geen zichtbare zweren of uitslag hebben. De ziekte kan ook worden overgedragen via bloedbesmetting, bijvoorbeeld door onbedoelde prikken met naalden of het delen van injectieapparatuur. Tijdens de zwangerschap kan syfilis bovendien worden overgedragen op de baby, wat congenitale syfilis wordt genoemd. Het risico op overdracht via een bloedtransfusie is daarentegen zeer laag, dankzij de zorgvuldige screening van bloeddonoren en de veilige opslagmethoden van bloed.

Klachten en symptomen van Syfilis

Binnen 10 dagen tot 3 maanden na seksueel contact met iemand die besmet is, zullen zich één of meerdere pijnloze zweren vormen op de plaats van contact. Zweren ontstaan meestal binnen 3 tot 4 weken. Binnen 1 tot 5 weken genezen de zweren zonder behandeling. Dit betekent echter niet dat je geen syfilis meer hebt. Raadpleeg je huisarts voor behandeling, zelfs als je zweren verdwijnen.
Begint 2 weken tot 6 maanden nadat de zweer is genezen. Deze fase begint meestal binnen 6 weken. Gedurende deze tijd zal de bacterie door je lichaam reizen en een wijdverspreide uitslag veroorzaken. De uitslag kan er bij verschillende mensen heel anders uitzien en wordt vaak aangetroffen op de handpalmen en de voetzolen. Naarmate de bacteriën zich door je bloed verspreiden, kun je koorts, keelpijn en opgezwollen lymfeklieren krijgen. Je kunt je ook over het algemeen zwak en moe voelen. Net als bij primaire syfilis verdwijnen de klachten en symptomen van secundaire syfilis in 2 tot 6 weken tijd vanzelf, zonder behandeling. Maar je hebt nog steeds syfilis en het is gevaarlijk. Raadpleeg daarom je huisarts, zelfs als je geen klachten of symptomen hebt. Als je dat niet doet, kun je zieker worden.
Nadat de klachten van secundaire syfilis zijn verdwenen, wordt de infectie onzichtbaar (latent). Zonder behandeling blijft syfilis gedurende 20 jaar of langer bestaan, zelfs als je geen klachten of symptomen hebt. Mensen met latente syfilis kunnen bij vlagen symptomen ervaren zoals huiduitslag, koorts, keelpijn, opgezwollen lymfeklieren, zwakte en vermoeidheid. Dit komt het meest voor tijdens het eerste jaar van Stadium 3.
Ongeveer een op de vier mensen die geen behandeling krijgen binnen 20 jaar na hun eerste huidzweer, zal dit type syfilis ontwikkelen. Tertiaire syfilis kan schade toebrengen aan elk orgaan in je lichaam.

Hoe weet ik of ik Syfilis heb?

Diagnose gebeurt middels een test. Een test kan syfilis opsporen door monsters te nemen.
Een bloedtest kan de aanwezigheid van eiwitten genaamd antilichamen aantonen. Het immuunsysteem maakt deze aan om infecties te bestrijden. De antilichamen tegen de bacterie die syfilis veroorzaakt, blijven jarenlang in het lichaam. Een bloedtest kan dus worden gebruikt om een huidige of vroegere infectie te detecteren. Of het kan met vocht rondom de hersenen en het ruggenmerg. Een andere naam hiervoor is hersenvocht. Als jouw arts denkt dat je problemen met het zenuwstelsel hebt als gevolg van syfilis, kunnen zij je aanraden deze vloeistof te testen. Met een naald wordt een monster van je hersenvocht afgenomen tussen twee botten in de rug. Deze procedure wordt een lumbaalpunctie genoemd.

Hoe wordt syfilis behandeld?

Syfilis wordt meestal behandeld met penicilline. Dit wordt toegediend via een injectie in je spier. Als je allergisch bent voor penicilline, krijg je een ander medicijn, namelijk doxycycline.
Na de behandeling met penicilline kun je je gedurende 24 uur wat grieperig voelen. Maar geen zorgen: je klachten zullen zonder aanvullende behandeling vanzelf afnemen. Rust vooral veel en drink voldoende. Het is niet de bedoeling dat je seks hebt, zelfs niet met een condoom. Wacht met seks hebben totdat je huisarts je vertelt dat je behandeling succesvol is. Na je behandeling is het belangrijk om follow-up bloedtests te laten doen om er zeker van te zijn dat de infectie volledig verdwenen is.

Wat gebeurt er als ik me niet laat behandelen?

Als je infectie stadium 4 bereikt, zal de schade aan je lichaam toenemen naarmate de tijd verstrijkt. Wanneer je hersenen en ruggenmerg worden aangetast, kun je permanent mentaal ziek worden en verlamd raken. Ook kun je blind worden en schade aan je botten en hart oplopen. Zo kan je aorta ontstoken raken; dit is het grote bloedvat dat met je hart is verbonden. Stadium 4 syfilis kan vele andere gezondheidsproblemen veroorzaken. Deze problemen kunnen mild zijn of ernstig genoeg om je leven in gevaar te brengen. Als je syfilis hebt, is de kans om hiv op te lopen, het virus dat aids veroorzaakt, groter. Als je zowel hiv als syfilis hebt, is het des te belangrijker dat je snel de juiste behandeling krijgt. Wanneer je beide ziekten hebt, loop je een groter risico op ernstige gezondheidsproblemen. Daarnaast kan een zwangere vrouw met syfilis deze infectie doorgeven aan haar ongeboren baby. Dit kan er vervolgens toe leiden dat de baby sterft voordat deze wordt geboren. Een baby die bij de geboorte syfilis heeft, kan blijvende schade oplopen aan de lever, hersenen, ogen, tanden, botten, klieren en longen.

Wanneer mag ik weer seks hebben?

Wacht met seks als je nog plekjes (zweertjes of wratten) ziet op je anus, penis, vagina of mond, totdat deze volledig zijn genezen. Het risico bestaat dat je anderen besmet via deze zweertjes. Dit geldt ook als je medicatie krijgt of hebt gekregen. 7 dagen nadat je behandeling volledig is afgerond, ben je niet langer besmettelijk voor syfilis. Het is daarom beter om gedurende deze week geen seks te hebben. Als je toch seks wilt hebben, zorg er dan voor dat je altijd een condoom en beflapje gebruikt. Blijf daarnaast condooms gebruiken als je meerdere seksuele partners hebt. En communiceer je huidige situatie naar je seksuele partner toe.

Kan ik opnieuw besmet raken?

Ja, het is mogelijk om opnieuw besmet te raken met syfilis, zelfs nadat je succesvol bent behandeld. Herinfectie kan optreden als je seks hebt met een partner die syfilis heeft en niet adequaat is behandeld. Het is belangrijk om veilige seks te hebben, zoals door het gebruik van condooms, en regelmatig te worden getest op seksueel overdraagbare aandoeningen (soa's) om jezelf te beschermen tegen herinfectie en andere soa's.

Hoe kan ik syfilis voorkomen?

100% voorkomen gaat helaas niet. Wel zijn er een aantal dingen die belangrijk zijn om de kans te minimaliseren. Het is namelijk belangrijk om latex of polyurethaan condooms te gebruiken bij orale, anale of vaginale seks. Dit verlaagt de kans dat je syfilis krijgt of geeft. Maar het gebruik van condooms zal het risico om syfilis te krijgen of te geven niet helemaal wegnemen. Condooms bedekken namelijk geen zweren en huiduitslag op andere delen van je lichaam of dat van je partner. Condooms helpen wel de verspreiding van andere SOA's te voorkomen, waaronder hiv, het virus dat AIDS veroorzaakt. Als je seksueel actief bent, is het belangrijk dat jij en je partner(s) een volledig lichamelijk onderzoek ondergaan. Dit betekent een volledige seksuele voorgeschiedenis en testen op hiv en veelvoorkomende soa's zoals gonorroe, chlamydia, syfilis, herpes, genitale wratten en trichomoniasis.